Tết Đoan Ngọ - 5/5

 

Hôm nay, mồng 5 tháng 5 âm lịch, (ngày tết Đoan Ngọ),  Nay đã ở độ tuổi hồi nhi, đọc trên mạng mỗ mới hiểu hết được  ý nghĩa của nó. Chỉ nghe người ta nói, có tham khảo  thêm các cụ cao niên, tết Đoan Ngọ là ngày giỗ của ông Khuất Nguyên bên Tàu (bay giờ gọi là Trung Quốc), một vị đại thần của nước Sở cuối thời Chiến quốc, tác giả bài thơ “Ly Tao” nổi tiếng, ông đã trẫm mình xuống sông tự vẫn vì bất đồng với thời cuộc.

 Thật ra, tết Đoan Ngọ (đoan ngọ là giữa trưa) là cái tết của cả một vùng đông Á. Nước Tàu thì coi đó là ngày giỗ của Khuất Nguyên, Triều Tiên coi đó là ngày truuyền thống dân gian. Việt nam ta nhiều đia phương  có phong tục riêng lại coi là ngày giỗ tổ Âu Cơ, nhưng, nhìn chung ở VN cả nước từ nam ra bắc, mọi miền, coi đây là tết của phong thủy và thời vụ, gọi là tết “giết sâu bọ”,  hay phá hoại mùa màng.

 Tục lệ chung ở An nam là giữa trưa ngày mồng năm tháng năm âm lich, đúng giờ Ngọ (11h – 13h), theo khoa vũ trụ hoc thì đố là lúc mạt trời gần trái đất  nhất, gia đình phải làm cỗ cúng, ăn hoa quả có vị chua ngọt và rượu nếp (gạo nếp lứt lên men) để giết sâu bọ, rồi đi tắm  giết rôm xảy, tránh bệnh tật để bước vào thời vụ mới .  Hồi nhỏ mỗi lần tết Giết sâu bọ mỗ lại được mẹ mua hoa quả  như mận, đào, táo, cam, quýt … xong rồi, giữa trưa đi tắm giết rôm, và mụn nhọt, bố mẹ còn mua vòng hoa giấy đeo cổ đễ ghi nhớ. Rất vui, he… he!,,, ăn xong rôi đâu lại đóng đấy, rôm xảy  vẫn mọc đầy người. Eo ôi, còn hơn thế nữa!  Mỗ đã rất từng trải về ngày tết giết sâu bọ. Hầu như lần nào cũng thế, ngày thì giết sâu bọ, đến tối thì biết tay nhau,  “bung đạu lang kều”, “ta lanh banh bách” chạy nhanh tim nguồn hạnh phúc, nhẹ cũng són mi ra quần, không chỉ trẻ con mà người lớn cũng vô  sô. Chuyện đó thành thường lệ mỗi khi tết Đoan Ngọ đến, dân gian đã đúc kết thành câu châm ngôn răn đời: “ăn mồng năm, nằm mồmg sáu”.  

Một thời văn minh, do phong trào duy vật thịnh hành, chống duy tâm, chống phong tục suy đồi, cùng lúc thời bao cấp nghèo đói khó khăn,  nên tết Đoan Ngọ  mất hút hàng lươn, tuy không mất hẳn nhưng ít người quan tâm đến, các công chức cơ quan, những người tiến bộ có lập trường, ăn lương nhà nước thì quên đứt đuôi. Trẻ em hầu như không biết giết sâu bọ là cái chi chi....

Ngày nay, do kinh tế phát triển, đời sống nhân dân khá hơn, với lỵ thời kỳ “âm lại thịnh, dương nhạt dần”, nên tết Đoan Ngọ mồng Năm lại trở lại thịnh hành như xưa, thậm chí còn hơn xưa. Tết đến, trước một hai ngày, chợ bán đầy hoa quả, hàng tết, nhiều chưa từng thấy, hoa quả loại sang, đắt tiền, dành cho  nhà giầu, đủ cả. Trên phố nhiều người rao bán rượu nếp, măng chua, phục vụ tận nhà,  rất tấp nập, vui nhộn…Tết giết sâu bọ đến  đúng vào không chỉ đúng kỳ nghỉ hè, nhiều ông bố bà mẹ cũng nghỉ luôn giết sâu bọ với con cháu. Trẻ con, người lớn, giết sâu bọ nhiều, nhưng bằng thực phẩm, hoa quả rất không an toàn, hoa quả Tâù, Thái lan ... ngon mồm, hàng nội  rất nhiều, quá “ sạch…sành… sanh..”. Chuyện “ăn mồng năm nằm mồng sáu” lại trở thành muôn năm (!) các chư vị oai phong không chỉ nằm mồng sáu có khi  nằm tới mồng mười... Bây giờ, thời đại khoa học thực dụng hơn nên không gọi “đi nhanh về chậm” nữa mà gọi mốt hiện đại, vui “Đi phóng pháo về bà già”, ((he… he!..) .