KHÔNG HIỂU TẠI SAO?

         Năm 1975, sau giải phóng đơn vị tôi vào tiếp quản kho quân y của ngụy quyền ở bán đảo Cam  Ranh. Kho trống rỗng, chỉ có tài sản quân ta chuyển đến, sổ sách niêm phong rất chặt chẽ, đơn  vị tôi rất ít người, chủ yếu là trông coi, dọn,  vận  chuyển, việc cấp phát đã có thủ kho và kế toán. Một thời gian, hàng từ bắc vào cho cả miền nam quá  nhiều, đơn vị tôi, không đủ người vận chuyển, lính được  tăng thêm, khoảng mười thanh niên rất khỏe từ các đơn vị khác đầu tư phục vụ cùng đơn vị tôi. Những thanh niên này là lính ngụy ra hàng rồi nhập vào quân đội để lao động. Họ làm quen nhanh  thân thiện, làm việc rất bài bản,  có nhiều sáng tạo nên công việc rất nhanh, không ỳ ạch như trước. Mới gặp tôi cứ tưởng chúng hỗn láo, phá phách, chống đối, bửa, không chịu làm. Sau thời gian thấy ngược lại. Một lần ngồi giao lưu với nhau, họ nói rất thật với tâm trạng bằng một câu văn của nhà văn  Pháp mà chúng tôi không nghĩ tới, thậm chí nhiều người không biết: “ Hòa bình là hạnh phúc của nhân loại, Chiến tranh là tội ác” (Victor Hugo) , chắc họ cũng chỉ là bị ngụy quyền bắt đi lính mà thôi.

Một lần đi công tác vào Sài Gòn, lĩnh lương  và nhu yếu phẩm cho đơn vị, tôi được bố  ở quê nhắn nếu vào Sài Gòn tới chùa Vĩnh Nghiêm gặp chị Thanh. Chị Thanh con bà cô bác, ở nhà tên là Khởm, chị  xinh đẹp, bị Tây bắt lấy Tây,  chị không đi theo tây sang Pháp, ở lại Sài gòn và ở tại chùa Vĩnh nghiêm. Chùa Vĩnh nghiêm rất to và đẹp do người dân Bắc kỳ di cư xây dựng, ở Sài Gòn ít chùa, nhiều nhà thờ công giáo hoành tráng,  phật tử từ Bắc di cư vào cũng rất đông, chùa Vĩnh nghiêm chủ yếu giành cho phật tử xứ Bắc.   Chị ở chùa Bắc, là phật tử chủ trì quản lý, không phải là sư là tăng ni. Khi tôi vào gặp được chị Thanh, chị mừng lắm, vì được gặp em  con cậu  nggoại ngoài bắc vào, đươc nghe chuyện gia đình làng quê. Chị dẫn tôi thăm chùa, chào sư và các tăng ni, phật tử, đều là người bắc, nên họ rất quý. Hôm sau chị dẫn tôi thăm một số gia đình người làng Tống xá di cư vào, trong đó gia đình ông Nghiêm, ông Nghiêm trước đây là lý trưởng thôn, lại thông gia với gia đình tôi, (anh Hợp là con rể).  Ông  Nghiêm và bà cả đã mất. Tôi gặp bà hai, chị Trang vợ cũ anh Hợp, anh  Kính, là lính ngụy, không phải sĩ quan ngụy không phảỉ đi cảỉ tạo, em sau Kính là Cảnh sĩ quan ngụy phải tù cải tạo, chị Trang, chị dâu cũ, cuộc đời chị cũng gian khổ lắm. Kính, trạc tuổi tôi, hồi trẻ cùng học với nhau lớp sơ cấp trường làng nên nói chuyện thân thiện,  nhiều chuyện ôn  lại hồi trẻ , hỏi thăm bạn cũ, các bạn giống như tôi phần lớn đều là lính cụ Hồ, nay  có nhiều người ở Sài Gòn tôi không gặp.

Tôi vào bệnh viện 175 (VN cộng hòa) gặp Tia đưa lá thư tay của Khiết con ông  Trang gửi Tia ở bệnh viện 175 quân đội .  Tia là lính ngụy của quân SG nhưng là y tá bệnh viện CH, khi giải phóng, là hàng binh, ở lại BV làm y tá cho BV 175.  Lúc đầu Tia còn lạ, khi đã biết nhau cùng quê, đồng hương, Tia có thư tay,  nên trở nên rất cởi mở tình đồng hương, Tia mời tôi đến thăm nhà nhưng không ăn nhậu gì,  nói chuyện cởi mở. Tôi kể cho Tia biết nhà thờ Vạn điểm vẫn còn nguyên, dân công giáo và bạn học cũ như Khiêm,  Ích, Ngọc…Tia biết và nhớ, đều khỏe và rất tốt.

     Khi chưa giải phóng 1975, ở hai chiến tuyến, chúng tôi còn là kẻ thù của nhau, trước mũi súng bắn nhau mà không biết, khi bắn nhau chết còn vui chiến thắng. Ngồi nói chuyện với nhau, ai cũng nghĩ tới điều đó nhưng không dám nói ra. Tôi đã từng đọc “Nỗi buồn chiến tranh” của  nhà văn  Bảo Ninh, được thế giới đánh giá cao,  cả hai phía  “ta” và “địch”  có người đã đọc cũng có người chưa đọc ai cũng nghĩ  “Chiến tranh là thế đấy!”.