Tết Đoan Ngọ,  xưa và nay

Tối qua (mồng 4 tháng năm AL) mỗ đọc trên mạng internet để tìm hiểu về tết Đoan Ngọ, Đến nay đã U70, mỗ mới hiểu được  ý nghĩa của nó. Mỗ ít học, chỉ nghe người ta nói, có tham khảo trên mạng inter , tết Đoan Ngọ là ngày giỗ của ông Khuất Nguyên bên Tàu, một vị đại thần của nước Sở cuối thời Chiến quốc, tác giả bài thơ “Ly Tao” nổi tiếng, ông đã trẫm mình xuống sông tự vẫn vì bất đồng với thời cuộc. Thật ra tết Đoan Ngọ (đoan ngọ là giữa trưa) là cái tết của cả một vùng đông Á. Nước Tàu thì coi đó là ngày giỗ của Khuất Nguyên, Triều Tiên coi đó là ngày truuyền thống dân gian. Việt nam ta nhiều đia phương  có phong tục riêng lại coi là ngày giỗ tổ Âu Cơ. Nhưng nhìn chung ở VN cả nước từ nam ra bắc, mọi miền, coi đây là tết của phong thủy và thời vụ, gọi là tết “giết sâu bọ”.

 Tục lệ chung là giữa trưa ngày mồng năm tháng năm âm lich, đúng giờ Ngọ (11h – 13h) gia đình phải làm cỗ cúng, ăn hoa quả có vị chua ngọt và rượu nếp  giết sâu bọ, rồi đi tắm  giết rôm xảy, tránh bệnh tật để bước vào thời vụ mới .  Hồi nhỏ mỗi lần tết Giết sâu bọ mỗ lại được mẹ mua hoa quả  như mận, đào, táo, cam, quýt … xong rồi, giữa trưa đi tắm giết rôm, xảy và mụn nhọt. Rất vui, ăn xong rôi đâu lại đóng đấy, rôm xảy  vẫn mọc đầy người. Eo ôi, còn hơn thế nữa!  Mỗ đã rất từng trải về ngày tết giết sâu bọ. Hầu như lần nào cũng thế, ngày thì giết sâu bọ, đến tối thì biết tay nhau,  “bung đạu lang kều”, “ta lanh banh bách” chạy nhanh tim nguồn hạnh phúc, nhẹ cũng són mi ra quần, không chỉ trẻ con mà người lớn cũng vô  sô. Chuyện đó thành thường lệ mỗi khi tết Đoan Ngọ đến, dân gian đã đúc kết thành câu châm ngôn răn đời: “ăn mồng năm, nằm mồmg sáu”.  

Một thời văn minh, do phong trào duy vật thịnh hành, chống duy tâm, chống phong tục suy đồi, cùng lúc thời bao cấp nghèo đói khó khăn,  nên tết Đoan Ngọ  mất hút, tuy không mất hẳn nhưng ít người quan tâm đến, các công chức cơ quan, những người tiến bộ, ăn lương nhà nước thì quên hẳn. Trẻ em hầu như không biết giết sâu bọ là cái chi chi....

Ngày nay, do kinh tế phát triển, đời sống nhân dân khá hơn, với lỵ thời kỳ “âm lại thịnh, dương suy”, nên tết Đoan Ngọ mồng năm lại trở lại thịnh hành như xưa, thậm chí còn hơn xưa. Tết đến, trước một hai ngày, chợ bán đầy hoa quả, hàng tết, nhiều chưa từng thấy, hoa quả loại sang, đắt tiền, dành cho  nhà giầu, đủ cả. Trên phố nhiều người rao bán rượu nếp, măng chua, phục vụ tận nhà,  rất tấp nập, vui nhộn…Tết giết sâu bọ đến  đúng vào  kỳ nghỉ hè, nhiều ông bố bà mẹ cũng nghỉ luôn giết sâu bọ với con cháu. Trẻ con, người lớn, giết sâu bọ nhiều, nhưng bằng thực phẩm, hoa quả rất không an toàn, hoa quả Trung quốc, Thái lan ... độc hại, hàng nội cũng rất linh tinh. Chuyện “ăn mồng năm nằm mồng sáu” lại trở thành muôn năm (!). Bây giờ, thời đại khoa học thực dụng hơn nên không cần phải “đi nhanh về chậm” nữa mà rất hiện đại “Đi phóng pháo về bà già”, he… he!

Hôm nay 5 tháng năm âm lịch - tết Đoan Ngọ - Mỗ tuyên bố: hãy nói không với giết sâu bọ!